Prasówka

 

Co słychać w świecie zwierząt?

Martha Muñoz badała jaszczurki żyjące na poziomie morza oraz te, które zamieszkują tereny wysokogórskie. Spodziewała się, że te drugie - ze względu na niską temperaturę środowiska - będą posiadały adaptacje fizjologiczne: większą wytrzymałość na chłód.

Myliła się.

Ta pomyłka doprowadziła ją do przełomowych wniosków: behawior zwierząt może spowalniać jedne adaptacje, a przyspieszać inne.

Za swoje obserwacje i konkluzje została uhonorowana prestiżową nagrodą.

Więcej o salamandrach piszę w pulsarze.

Mistrzowie regeneracji są wiecznie "młodzi". Proliferują wszystkie tkanki jak dzikie, ale nigdy nie cierpią na nowotwory. Można im usunąć skrzela, ogon lub kończyny, a one odtworzą te części ciała – i to w pełni funkcjonalne. Potrafią również zregenerować zmiażdżony kręgosłup wraz z rdzeniem kręgowym, a nawet oczy. Jak mogą ludziom pomóc "wieczne kijanki"? 

Odpowiedzi udzielam w tym tekście.

Mogłoby się wydawać, że coś tak dziwacznego, jak zdolność do rażenia prądem to ewolucyjna gratka. Tymczasem okazuje się, że "elektryczne ryby" wyewoluowały kilka razy, zupełnie niezależnie. Piszę.

Samica, która wkracza w etap menopauzy staje się bardzo cenna dla swojego stada. Z ewolucyjnego punktu widzenia: nie kontynuuje już rozrodu, ale kompensuje go czymś innym: swoją wiedzą i doświadczeniem. Szerzej opisuję to zagadnienie w POLITYCE.

Goryle i szympansy zamiast walki wybierają przyjaźń. Trwająca 20 lat analiza potwierdza dotychczasowe przypuszczenia dotyczące interakcji między różnymi gatunkami naczelnych. I sugeruje odpowiedź na pytanie o relacje człowiekowatych. Więcej piszę w pulsarze.

I na deser zwierzęcych tematów: godzinna rozmowa, którą przeprowadziliśmy: Karol Jałochowski, Katarzyna Czarnecka i mua na temat oddania zwierzętom ich perspektywy.

Do przesłuchania.

Co słychać w świecie roślin?

Część roślin uprawnych woli rosnąć w miastach, a nie poza nimi i dają w aglomeracjach nawet czterokrotnie większy plon niż na terenach pozamiejskich. O wynikach nowej metaanalizy piszę w pulsarze.

Pewne geny regulują w roślinach cechy takie jak kształt kwiatów czy pora kwitnienia. Fajnie. Tylko że teraz okazało się, iż geny te były obecne w roślinach ponad 220 mln lat przed pojawieniem się pierwszych kwiatów. Czyli przodkowie współczesnych roślin okrytonasiennych korzystali z genów "kwiatowych", mimo, że świat nie znał jeszcze kwiatów. 

What the heck? Odpowiadam.

I kilkunastominutowy wywiadzik na temat roślin przyszłości w radio:

Co słuchać w naukach przyrodniczych?

Dotychczas sądzono, że zaśmiecanie oceanów to przede wszystkim sprawka rozwijających się gospodarek zajmujących wybrzeża. Najnowsza, obszerna metaanaliza temu przeczy.

Termity mogą podwyższyć temperaturę na Ziemi. Im cieplej, tym te owady intensywniej rozkładają materię organiczną. A efektem jest zwiększenie emisji związków węgla. Co dalej?

Dotychczas zgadzano się co do dwóch kwestii. Po pierwsze, że jakieś 2-2,4 mld lat temu doszło do tzw. katastrofy tlenowej. Po drugie, że aktualna zawartość tlenu na Ziemi utrzymuje się na mniej więcej stałym poziomie od ok 400 mln lat.

Fajnie. Tylko co się działo z tlenem pomiędzy katastrofą a stanem obecnym? Było go bardzo mało, bardzo dużo; pojawił się w wysokich stężeniach tuż przed pojawieniem się zwierząt, a może poprzedził ich ewolucję o miliony lat?

Teraz znaleźliśmy się bliżej rozwiązania zagadki. Zaproponowany scenariusz jest bardzo zaskakujący i sugeruje, że zawartość tlenu w atmosferze była bardzo fluktuacyjna: skakała w górę i w dół jak rollercoaster w Heide Parku. Więcej piszę tutaj.

Bakterie potrafią zatrzymać i uruchomić swój metabolizm. Nieczynne fizjologicznie bakterie analizują informacje pochodzące ze środowiska. Na ich podstawie „podejmują decyzję”: wznowić aktywność czy pozostać w uśpieniu. Jak to robią?

Co słychać w naukach medycznych?

Organoidy mózgowe pomogą w leczeniu chorób układu nerwowego. Tylko jak ich nie skrzywdzić? To nie jedyny dylemat etyczny związany z badaniami tych miniaturowych organów. Dylematy te przybliżam w POLITYCE.

Żeńskie hormony płciowe mogą wpływać na skuteczność leczenia i profilaktyki. Planując procedury profilaktyczne i lecznicze należałoby uwzględniać fazę cyklu menstruacyjnego pacjentki – to wnioski z najnowszej metaanalizy, którą opisuję tutaj.

Komórki zombie nie zawsze zasługują na śmierć. Wyrządzają w organizmie wiele szkód – wzmagają stan zapalny, prowadzą do chorób degeneracyjnych, przyspieszają starzenie się. Najnowsze badania ujawniły jednak, że obecność senescent cells może być także korzystna. Opisuję szerzej.